Xilligii reer Hargeysa Ay U Dareereen Codayntii Aftida Distoorka Iyo Waqti Xaadirkan Oo Shan Iyo Sanno Laga Joogo, Tirada Shacbiga Caasimaddu Miyey Kordheen Mise Way Is-dhintay?
Waxa Shacabka Caasimadda Loo Qoondeeyey Inay Iska Diiwaangeliyaan 55-Goobood, Halka 15-Sano Ka Hor Ay Ka Ahayd 133-Goobood
Saluug weyn iyo diidmo baahsan, ayaa kasoo baxaysa shacabka ku dhaqan caasimadda Somaliland ee Hargeysa, kadib markii ay komishanka doorashooyinka qaranku hoos u dhigeen tirada goobaha ay loo qoondeeyey inay diiwaangleintu ka dhacdo. Komishanka doorashooyinka qaranka, ayaa goobaha loo qoondeeyey in shacabka caasimadda deggen oo tiro ahaan kala badh ka noqonaya dadka Somaliland ku nool, waxa ay goobihii ugu yaraa abid u cayimeen inay iska diiwaangeliyaan, waxana taas si weyn u saluugay shacabka oo maanka ku haya in xuquuq badani ka maqan tahay. Goobihii ay hore diiwaangelintu ugu qabsoomi jirtey gudaha Hargeysa waxa ay tiradoodu ahayd 133 goobood, waxase haatan komishankani kusoo koobeen kaliya 55-goobood oo loo qoondeeyey in shacabka caasimadda ku dhaqani muddo hal bil ah iskaga diiwaangeliyaan. Caasimadda Hargeysa ee komishanku goobaheeda in shacabku iska diiwaangeliyo loo qoondeeyey yihiin 55-ka goobood, ayaa u muuqata mid laga duway waddadii saxda ahayd, isla-markaana si aan cilmayeysnayn loogu talo galay inay dadku isku cidhiidhyaan goobahan aan marnaba u qalmin tirada shacabka ku nool caasimadda iyo degmooyinkeeda. Cilmi-baadhisihii ugu dambeeyey oo waliba la sameeyey horraantii sanadkii 2013-kii, ayaa tirada dadka caasimadda ku nool lagu sheegay inay gaadhayaan Hal milyan oo qof, waxana xilligaas la tilmaamay in halkii KM ee caasimadda ka mid ahba ay ku nool yihiin dad tiradoodu dhan tahay 11600-qof, balse cilmi-baadhisahani ma ay caddaynin xilligaas in tirada intaas le’egi dhammaantood gaadheen xilliga sharcigu xaqa u siinayo inay codeeyaan. Goobta tirada intaas le’egi ku nooshahay, ayey komishanku si indho la’aan ah ugu dhiirradeen inay xuquuqdeeda aasaan, waxana u qoondeeyeen goobo aad u yar oo aan xataa haddii saddex bilood la siiyo aanay shacabku si hufan iskaga wada diiwaangelin karin. Haatan ka hor xilliyada doorashooyinku dhacayaan goobaha ay caasimaddu yeelan jirtey intan waa ay ka badnaayeen oo waxa ay gaadhi jireen 133-goobood, waxana komishanka laga filayey inay xattaa tiradaas kor ugu sii qaadaan, maadaama tirada shacabka caasimaddu si ka duwan dhammaan magaalooyinka kale ee dalka u kordhayso, isla-markaana dad badani si aan kala go’ lahayn caasimadda usoo galaan. Nidaamka caasimadda Hargeysa lagu siinayo 133-goobood ee codbixintu uga dhici jirtey ayaa ah mid la sameeyey muddo haatan laga joogo 15-sano oo buure ah, waxana istaraatiijiyaddaas la dejiyey xilligii dastuurka loo codaynayey oo ahayd dhammaadkii bishii May ee sanadkii 2001-dii oo dalka madaxweyne ka ahaa EEBE ha u naxariistee madaxweyne Maxamed Ibraahim Cigaal. Wakhtiga nidaamkaas la sameeyey waxa ka dambeeyey doorashooyin badan oo dalka ka qabsoomay, waxana doorashadii ugu dambaysay ay caasimaddu si weyn uga cabanaysay goobaha sanaaduuqda la dhigo oo tiro ahaan aad ugu yaraa, balse haatan komishankani xataa tiradaas saddex meelood wax ku dhaw ayey hoos usii dhigeen iskaba daa wax ay kordhiyaane. Xeerka doorashooyinka, ayaa sidoo kale qodob ka mid ahi waxa uu dhigayaa in goob kasta oo codbixineed isku beddesho goob diiwaangelineed, waxana uu qoddobkaasi u muuqdaa mid guddida doorashooyinku baal mareen, ama iska indho tireenba. Sidoo kale guddida doorashooyinku markii ay goobaha diiwaangelinta codbixiyayaasha caasimadda Hargeysa qoondaynayeeen ma ay samaynin wax sahamin(survey)ama odorosid goobaha dadku iska diiwaangelinayaan la xidhiidha, waxana ay qaateen go’aan ku dhisan qiyaas iyo wixii maskaxdooda kasoo go’ay halkii ay baadhiso cilmiyeysan oo ka baaraandeg salka ku haya ku go’aan qaadan lahaayeen. Komishanku waxa ay dhegaha ka furaysteen baaqyo cabashooyin ah oo xisbiyada qaranka, bulshada rayidka ah iyo shacabka laftiisa kasoo baxayey oo salka ku haya saluugga goobaha dadka caasimadda ku dhaqan loo qoondeeyey inay iska diiwaangeliyaan, waxana ay ku adkaysteen kaliya inay rabitaankooda malaha ku dhisan ku socdaan. Waxa kale oo xusid mudan inaanay komishanku xisbiyada iyo hay’adaha kale ee cabashooyinka usoo gudbiyey aanay siinin wax cudur-daar ah oo lagu qanci karo, waxana ay ku andacoodeen in caqabad dhaqaale u diidan tahay inay kordhiyaan goobaha diiwaangelinta loo qorsheeyey. Xisbiyada qaranka ay shacabka caasimadduba waxa ay ka dheregsan yihiin in dhawaan markii madaxweynuhu isagoo umaddiisa u diirnaxaya uu hal bil dib udhigay diiwaangelinta inay komishanku arrintaas ka gows qabsadeen, markii uu madaxweynuhu in badan arrinta ku celceliyeyna ay shuruud ka dhigeen inuu madaxweynuhu bixiyo lacag hal milyan oo dollar-ka maraykanka ah oo ay kharashaad muddadaas baxaya ku sheegeen, taas oo uu madaxweynuhuna si hawraarsan kaga jawaabay, kana aqbalay. Hadaba ugu dambayntii waxa komishanka doorashooyinka qaranka looga fadhiyaa inay si hufan oo cilmi iyo caqliba ku fadhida dib ugu eegaan goobaha dadka caasimadda ku dhaqan ay ugu talo galeen inay iska diiwaangeliyaan, isla-markaana laabtooda u furaan badnaanta tirada shacabka caasimadda oo qorshe weyn u baahan haddii la rabo inay si hagar la’aan ah isku diiwaangeliyaan.
