Waxay ahayd April 26,2016 markii Xisbiga Kulmiye War-saxafaadeed uu soo saaray ku faahfaahiyey kulamo dhex maray Wafti uu hoggaaminayo Gudoomiyaha Xisbiga Kulmiye ahna Musharrax Jagada Madaxweyne ee Xisbiga Kulmiye Md. Muuse Biixi Cabdi, oo ay weheliyaan Wasiirka arrimaha dibada Dr. Sacad Cali Shire iyo Wasiirka Madaxtooyadda Md. Maxamuud Xaashi Cabdi, iyo sidoo kale safiiradda qaar kamid ah dalalka reer galbeedka ee fadhigoodu yahay magaalada Nairobi ee xarunta dalka Kenya.
War-saxaafadeedka Xisbiga Kulmiye oo uu ku saxeexna afhayeenka Kubku-siigaalaha ahi ee Xisbiga Kulmiye Xasan Gaafaadhi, waxa kaloo lagu sheegay in waftiga uu hoggaaminayo Gudoomiyaha xisbiga Kulmiye Muuse Biixi Cabdi, kulanka ay la qaateen Safiiradda kaga wadahadleen arrimo dhawr ah oo ay kamid yihiin, hawlaha Diiwaangelinta Codbixiyaasha, u diyaar-garowga Doorashooyinka, abaraha iyo taakuleynta dadka ku waxyeeloobay, shaqo la’aanta dhalinyaradda iyo sidii loo heli lahaa fursado shaqo oo wax lagaga qabto tahriibta iyo arriimo kale.
Waxa kaloo, War-saxafadeedka Xisbiga Kulmiye Lagu sheegay xubnaha Waftiga Gudoomiyuhuu kulanka la yeesheen oo kala ah, Denmark Amb. Mette Knudsen, safiirka dalka Finland Amb. Tarja Fernandez iyo ku-xigeenka safiirka safaaradda Holland ee Nairobi iyo weliba Madaxda hay’adda mucaawada dibadda u qaabilsan dalka UK ee DFID, ahna guddoomiyaha guddiga beesha caalamka ee arrimaha dimuqraadiyadda kala shaqeeya Somaliland Mr. Angus Miller, waxana gabo-gabadii afhayeenku War-saxafadeedkiisa ku sheegay in waftiga Gudoomiyuhu hore shirar kuwan lamid ah ugu soo yeesheen magaaladda Addis Abab, inkastoo Warasaxaafadeedka aan lagu xusin cidda Waftigu kula kulmay Addis Ababa iyo waxyaabihii lagaga wada-hadlay toona.
War-murtiyeedka labaad
Geesta kale, War-murtiyeed isla socdaalkan ku saabsan oo uu soo saaray Wasiirka Wasaaradda Madaxtooyadda Maxamuud Cabdi April 26,2016, oo ah isla maalintii uu soo baxay War-saxaafadeedka Xisbiga Kulmiye, ayaa isaguna geestiisa sheegay in kulanka Magaalada Nairobi uu ahaa mid dhex-maray Dawladda Somaliland iyo wakiilo ka socday Midowga Yurub.
Wasiirka Madaxtooyadda Somaliland oo War-murtiyaadkiisa ku faafiyey bartiisa Facebooka waxa kaloo uu ku sheegay in dawladda Somaliland iyo mdaxda Midowga Yurub ka wadahadleen arrimo dhawr ah oo ay kamid yihiin qabyo tirka hanaanka Doorashooyinka iyo Madaxtooyadda ee qarsheysan in dalka laga qabto March 2017-ka, Seeraha Banka Qool-cadey, iyo weliba in xukuumadda Somaliland bixin doonto laba Milyan oo Dollar, oo dheeraadka ah lacagtii kharashka Doorashooyinka ee loo qorsheyey inay bixiso Xukuumaddu oo ahayd 25%.
Sidoo kale, Wasiirka Madaxtooyaddu War-murtiyeedkiisa waxa uu ku xusey in labada dhinac kulanka kusoo qaadeen wadahadallada Somaliland iyo Somaliya, iyo weliba mawqifka Xukuumadda Somaliland ee ku aadan nidaamka saami qaybsiga 4.5 ee lagu soo xuli doono Xildhibaanada golaha shacabka Somaliya ku meteli doona Somaliland, waxa kaloo Wasiir Maxamuud Xashi sharaxaadka bixiyey xubnaha madaxda Midowga Yurub ee ay kulanka la yeeshen, kuwaasoo ka kooban lix xubnood, oo kala ah, 1. Mette Knudsen, Ambassador, Denmark 2. Kira Smith, deputy head of mission, Denmark 3. Tijmen rooseboom, Aeputy ambassador, Netherlands 4. ANNE MARINUSSEN, DEPUTY AMBASSADOR TO SOMALIA, Netherlands 5. Pauline seen, Head of Economic Humanitarian section, DFID 6. Angus Miller, Adviser, DFID.
Haddaba, marka laga soo-tago arrimaha kaloo dhan, ee ay isku khilafsan yihiin War-saxaafadeedka Kulmiye iyo War-murtiyeedka Xukuumaddu, waxa xusid mudan arrimaha labada dhinacba qoraaladooda ku sheegen, balse markaad akhrido labada qoraalba aad moodo kuwa lagaga war-bixinaayo laba xukuumadood oo ka jira laba dal oo aan shaqo iyo shawr toona isku lahayn. Tusaale ahaan, markaad eegto nuxurka ay ku kala fasireen Xukuumadda iyo Xisbiga Kulmiye qodobadii labada dhinac ka wada-hadleen iyo sidoo kale, xilalka iyo magacyadda masuuliyiinta ay la kulmeen, waxa qoraaladoodu si cad muujinayaan inay si weyn u kala duwan yihiin, qoraaladda ay kaga warbixinaayeen Kulankii Nairobi, waxana taasi markhaati u tahay inuu jiro kala duwanaansho Siyaasadeed iyo mid Fikir intaba, oo u dhexeeya Madaxtooyadda iyo Xisbiga Kulmiye. Sidoo kale, kala duwanaanshaha labada qoraal ee la xidhiidha dhinaca xilalka iyo magacyadda wufuuddii ay la kulmeen, iyo weliba soo kala hormarinta arrimaha labada qoraal iskaga mid yihiin. Tusaale ahaan, Wasiirka Madaxtooyadda, waxa sadaradda ugu horreeya ee War-murtiyeedkiisa uu ku sheegay in Dawladda Somaliland iyo Wakiiladda Midowga Yurub ay ka wadahadleen, qabsoomida iyo dhameystirka arrimaha Doorashooyinak Somaliland oo la filayo inay dalka ka dhacan horaanta 2017-ka.
Halka War-saxaafadeedka Xisbiga Kulmiye-na uu qaybaha hore ee qoraalkiisa ku sheegay inay labada dhinac xog-waran ka wada yeesheen guud ahaan xaaladda Jamhuuriyadda Somaliland, hawlaha Diiwaagelinta, sida awgeed, sida markay tahay hordhaca labada War-saxaafadeed, waxay si aan shaki lahayn u iftiiminayaan mawaaqifta labada dhinac ee ku aadan arrimaha Doorashooyinka, metelan War-murtiyeedka Wasiirka Madaxtooyadda Maxamuud Xaashi waxa lagaga dhaadhan-sanayaa Madaxweyne iyo Madaxtooyadiisu inay ka go’an tahay dalka inay Doorasho inay ka dhacdo, balse War-saxaafadeedka Xisbigu wax aka muuqata cago-jiid ku aadan qabsoomida Doorashadda, waxana taa u da’liil ah arrimaha War-saxaafadeedku ahmiyadda siiyey.
Teeda kale, labada qoraal oo si weyn ugu kala tagsan xilalka iyo magacyadda Wufuudda ay Nairobi kula kulmeen, iyana waa Cibaaro kale, oo ina tuseysaa kalsooni darro weyn oo ka dhex taagan Hoggaanka Xisbiga Kulmiye qasriga Madaxtooyadda, sababtoo ah marka horeba waxay ahayd in War-saxaafadeed keliya usoo baxo, hase-ahaatee, sidan hadda wax u dhaceen marka labdooda qoraal la isku eeggno, waxa kusoo baxaya, kow in dhinaca wax hororsanaayey uu yahay hoggaanka Xisbiga Kulmiye, maxaa yeelay xukuumadda ayaa hadda fulintii haysa, sida awgeed waxay ahayd in hoggaanka xisbigu sugo ama Warbixinta kulanka u daayo sida sharcigu yahay Xukuumadda, balse haddii tabashooyin ama wax xurguf ahi gudahooda ka jiro, waxa kaloo haboonayd in hoggaanka xisbigu ka hawl-galo sidii waxyaabaha ka khaldan ay gudahooda ugu sixi lahaayeen, kaddibna usoo saari lahaayeen War-saxaafadeed ah Col iyo Nabad-wadayaalla.
Isku soo wada xooriyo Murti Soomaaliyeed ayaa odhaahdeedu ahayd “Nin Hulaabasho Xumi Inuu Wax qarsanaayo ayaa la moodaa”. Sida darted, hadii la qariyo iyo haddii kaleba marka la isku eeggo sida hawlaha xisbiga iyo xukuumaddu manta u socdaan waxan markhaati u baahnaynd, oo sidoo kale, ah Sir la wada-ogyahay qasriga Madaxtooyadda iyo hoggaanka xisbiga Xisbiga Kulmiye inaanay meel u wada socon.
